Het kabinet schrijft dit in een brief aan de Tweede Kamer. Daarin staat dat het kabinet zich ernstig zorgen maakt over de veiligheid van Nederlanders die nog in Afghanistan zijn en van alle Afghanen, "in het bijzonder degenen die betrokken waren bij de inzet van de internationale gemeenschap en van Nederland".
Het Nederlandse personeel van de Nederlandse ambassade in Kabul wordt zodra dat mogelijk is geëvacueerd. Het kabinet benadrukt dat het om een tijdelijk evacuatie gaat. Vandaag vertrekken een nieuwe groep diplomaten en hun beveiligers naar de regio. Die moeten de diplomaten die daar nog zijn, vervangen en het evacuatiewerk voortzetten als dat mogelijk is.
Ander personeel
Internationale organisaties hebben een beroep op het kabinet gedaan om ook hun lokale personeel in veiligheid te brengen en in Nederland op te nemen. Het kabinet is daartoe bereid als het om EU- en NAVO-personeel gaat. In de brief staat niets over Afghaanse medewerkers van hulporganisaties.
Er is een Nederlands militair vliegtuig onderweg naar Afghanistan om Nederlanders, tolken en ook personeel van de Nederlandse ambassade in Kabul op te halen. Vanwege de chaos op het internationale vliegveld daar kon dit toestel gisteren niet landen. "Op dit moment ligt de prioriteit van de VS, die de beveiliging van het vliegveld hebben overgenomen, bij het versterken van de veiligheid van het vliegveld", schrijft het kabinet aan de Kamer.
De veiligheidssituatie is inmiddels verbeterd. Persbureaus meldden vanmorgen dat de duizenden Afghanen die zich gisteren op de startbaan bevonden zijn weggestuurd en dat de evacuaties weer op gang zijn gekomen.
De situatie van de tolken en de ontwikkelingen in Afghanistan van de afgelopen dagen komen vandaag aan de orde in de Tweede Kamer. Het debat (van de Kamercommissie voor Defensie met de ministers Kaag en Bijleveld en staatssecretaris Broekers-Knol) begint om 10.00 uur. Het eerste deel is besloten, het vervolg is via NOS.nl rechtstreeks te volgen.
Politievakbonden: kabinet moet Afghaanse tolken sneller ophalen
Voormalig deelnemers aan de trainingsmissie voor politieagenten in Afghanistan en politievakbonden vinden dat het kabinet Afghaanse tolken die voor Nederland hebben gewerkt sneller hiernaartoe moet halen.
Die oproep doen ze in een opiniestuk in Trouw, dat ook ondertekend is door mensenrechtenorganisaties. "In de ogen van de Taliban hebben onze lokale collega's voor een vijandelijke organisatie gewerkt. Er staat een prijs op hun hoofd. Het gevaar voor deze mensen neemt met de dag toe."
Nederland heeft bij missies in Afghanistan gebruik gemaakt van 273 tolken. Er zijn 440 aanvragen voor asiel ingediend door Afghanen die zeggen tolk te zijn geweest. 126 daarvan zijn goedgekeurd, 108 tolken zijn inmiddels met het gezin in Nederland.
Volgens het ministerie van Defensie worden er op het moment veel valse aanvragen gedaan. Van de dertig laatste aanvragers zijn er maar vier echt tolk geweest, zegt Defensie.
Volgens bronnen rondom het kabinet komen de komende dagen en weken nog eens tientallen tolken met hun gezin naar Nederland. De vakbonden en politietrainers vinden dat echter niet genoeg: "Terwijl andere landen voortvarend deze tolken uit Afghanistan ophaalden, blijft Nederland achter", schrijven ze. "De betrokken Nederlandse ministers lijken zich passief op te stellen en wachten af tot Afghanen zich melden."
Juridisch experts en beveiligers
Daarbij doelen ze niet alleen op tolken, maar ook op andere Afghaanse medewerkers van de Nederlandse missies, zoals juridisch experts, beheerders van de militaire basis en beveiligers.
Die lopen net zo goed gevaar om door de Taliban vermoord te worden, menen de ondertekenaars. Andere landen bieden ook Afghanen die dat soort werk verricht hebben asiel, maar Nederland vindt dat alleen Afghanen die zeer zichtbaar voor Nederland hebben gewerkt asiel moeten krijgen.
Heel onaangenaam
Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond (NPB) noemt de situatie zeer onzeker voor de betrokken Afghanen, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal: "Tolken zitten met hun gezin ondergedoken, hopend op een signaal van de ambassade dat ze worden opgehaald."
Volgens hem is niet alleen de militaire opmars van de Taliban een probleem. Ook in steden die nog niet in handen van de Taliban gevallen zijn, uiten burgers zich al openlijk als medestander van de radicaal-islamitische groepering. "Er is onrust in de grote steden. Tolken zien een Talibanvlag voor de ramen hangen bij de overburen. Dan wordt het wel heel onaangenaam."
Ik weet 100 procent zeker dat de Taliban me gaan vermoorden'
Jarenlang werkte de Afghaanse Sharif als vertaler voor de Nederlandse politiemissie in Afghanistan. Nu zit hij vast in het door de Taliban bedreigde land, en wil hij er zo snel mogelijk weg. Maar hulp uit Nederland laat op zich wachten. "De vorige tolken die door de Taliban werden gepakt, werden gelijk door ze vermoord."
In de jaren dat Nederland militair actief was in Afghanistan, werkten zeker 273 lokale tolken voor het leger en de politiemissie. Hun rol was onmisbaar, maar na het vertrek van Nederland was een eventuele asielprocedure niet of nauwelijks geregeld. En nu de Taliban oprukt, zorgt dat voor paniek bij de tolken.
'Voor ongelovigen geldt de doodstraf'
Zo zit Sharif vast met zijn vrouw en twee jonge kinderen. "De situatie wordt steeds erger", zegt hij tegen Nieuwsuur. Hij communiceert via de telefoon en weigert te beeldbellen, uit angst voor het uitlekken van video's van zijn gezicht. "Steeds meer provincies zijn in elkaar gestort en zijn nu in handen van de Taliban, dat is het grootste probleem waar we nu mee te maken hebben."
Sharif woont in hoofdstad Kabul, tot nu toe een met hand en tand verdedigd bastion. Toch zijn er momenteel al Talibanstrijders die zich onherkenbaar onder de bevolking van de miljoenenstad ophouden en verantwoordelijk zijn voor aanslagen. Sharif vreest dat de val van de stad op handen is.
"En dan wachten we op onze executie", zegt Sharif. "Ik weet zeker dat het gaat gebeuren. De Taliban zien mensen die voor de internationale troepen werkten als 'ongelovigen'. En voor ongelovigen geldt de doodstraf."
Sharif vreest voor z'n leven en wil niet dat z'n echte naam bekend wordt. Nieuwsuur kent z'n echte naam wel en heeft via een Nederlandse politiemedewerker die met hem heeft gewerkt, kunnen bevestigen dat hij actief was als tolk.
Hulp komt moeilijk op gang
Veel andere landen, zoals de Verenigde staten, hebben hun tolken al weggehaald uit het land of zijn er nu mee bezig. Maar Nederland heeft die evacuatie vanaf het begin minder strak geregeld: veel tolken belanden in de bureaucratie.
"Toen andere landen in 2014 al een visumprogramma voor lokaal personeel hadden opgetuigd, ondernam de Nederlandse regering nog geen actie", zegt Sharif. "Dat was erg teleurstellend. En nu de situatie steeds erger wordt, leven we elke dag in angst."
Een van de problemen is het gebrek aan documentatie. Veel tolken vernietigden zelf hun papieren omdat ze bang waren dat die in handen zou vallen van de Taliban. Ook Nederland worstelt met de documentatie.
'Veel vervalste aanvragen'
Tijdens militaire missies in Afghanistan heeft Nederland in totaal 273 tolken ingehuurd. Tot vorige week kreeg Nederland 440 asielaanvragen binnen van mensen die zeggen tolk te zijn geweest, zegt het ministerie van Defensie. Daarvan zijn er 126 goedgekeurd. 108 tolken zijn, met hun gezin, al in Nederland. 3 komen deze week aan.
Van 53 aanvragers die nog in de asielprocedure zitten is al vastgesteld dat ze tolk waren. 18 van hen hebben geen documenten overlegd die nodig zijn voor de rest van de procedure.
Vervalste aanvragen zijn een groeiend probleem, zegt Defensie. Van de 30 laatst beoordeelde aanvragers bleken er maar 4 echt tolk te zijn geweest voor Nederland. 11 aanvragen bleken vervalsingen, dat waren bijvoorbeeld Afghanen die logen over hun identiteit.
Er zijn meer aanvragen voor asiel gedaan dan het aantal tolken ingehuurd door de Nederlandse missie. Waarschijnlijk gaat het hier vaak om mensen die ander soort werk voor de Nederlanders deden, zoals chauffeurs en beveiligers. Zij moeten aan strengere eisen voldoen om in aanmerking te komen voor asiel in Nederland.
Kamerleden: evacueer sneller
Een groot deel van de Tweede Kamer doet, opnieuw, een oproep aan het kabinet om soepeler om te gaan met de procedure. PvdA, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SP en Denk stellen hierover nieuwe Kamervragen aan de demissionaire ministers Ank Bijleveld (Defensie) en Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken). Ze suggereren onder meer om de tolken tijdelijke reisdocumenten te geven waarmee ze direct naar Nederland kunnen.
"We mogen de Afghaanse tolken die voor onze veiligheid zorgden niet aan hun lot overlaten", zegt PvdA-Kamerlid Kati Piri tegen Nieuwsuur. "De papierwinkel kan wachten tot zij in veiligheid zijn."
'Er is geen tijd'
Sharif heeft zelf intussen een asielaanvraag ingediend. Daarop kreeg hij te horen dat de aanvraag "in behandeling is genomen" en dat hij "zo snel mogelijk" antwoord krijgt. "Maar het probleem is: er is geen tijd. En de situatie wordt hier met de dag slechter."
Ook voor zijn vrouw en kinderen heeft hij een asielaanvraag ingediend. "Ja, voor ons allemaal. Ik kan ze niet achterlaten, in dit gevaarlijke Afghanistan."
Terug van nooit weggeweest: wie zijn de Taliban en wat willen ze?
Chiem Balduk
Redacteur online
De Taliban veroveren in rap tempo steden in Afghanistan. De islamitische terreurbeweging heeft sinds 2001, toen Amerikaanse en Britse militairen het land binnentrokken na de aanslagen van 11 september, niet zoveel grond in handen gehad als nu.
De zegetocht van de Talibanstrijders lijkt na de inname van Kunduz niet gestopt: gisteravond zei een woordvoerder tegen Al Jazeera dat er voorlopig geen staakt-het-vuren zal worden gesloten. Vandaag werd in de zuidelijke provincie Helmand nog een journalist ontvoerd en in hoofdstad Kabul de baas van een radiostation gedood.
Hoe groot zijn de Taliban eigenlijk, wat willen ze bereiken en tot hoe ver willen ze gaan?
Allereerst: de opmars van de Taliban is indrukwekkend, maar ze zijn nooit echt weggeweest, hoewel het Taliban-regime in 2001 werd verdreven door een Afghaanse alliantie met westerse militaire steun. "Op de achtergrond bleven ze al die tijd actief: ze veroverden en verloren voortdurend grondgebied", vertelde Sahar Jahish, oud-VN-medewerker en journalist met Afghaanse wortels, in het NOS-radioprogramma Met het Oog op Morgen.
Het ontstaan in het kort
Na de Sovjetinvasie in 1979 en het vertrek van het Rode Leger in 1989 veranderde Afghanistan in een slagveld, waarbij verschillende strijdgroepen elkaar bestreden. In die chaos kwamen de Taliban (meervoud voor leerling) bovendrijven. De extremistische islamitische strijders, opgeleid in Pakistan, kregen binnen twee jaar het grootste deel van het land in handen.
Het Taliban-regime voerde eind jaren 90 met geweld hun sharia-idealen door. Dat fundamentalisme trok moslimradicalen van divers allooi, onder wie Al-Qaida-leider Osama Bin Laden. Dat leidde na 9/11 tot de Amerikaanse inval in het land, waarna vergeefs een poging werd gedaan het land om te vormen tot volwaardige democratie.
De Taliban is geen strak geleide organisatie. Ze beslaan een waaier van lokale fracties die redelijk onafhankelijk opereren. "Zij kennen hun eigen regio en zitten in de haarvaten van de samenleving", zegt Goos Hofstee, onderzoeker bij het Instituut Clingendael. "Zij hebben lokaal vrij veel onafhankelijkheid en zijn het niet altijd met elkaar eens."
Leider mullah Haibatullah Akhundzada is vooral een onbenaderbare geestelijk leider. De communicatie ligt bij enkele woordvoerders, die volgens Hofstee vooral voor de internationale bühne spreken. "Wat zij zeggen over vrouwen of vrede is iets anders dan wat ze daadwerkelijk willen. De Taliban hebben zich nog nooit aan volledig een akkoord gehouden."
Hoewel de Taliban de indruk soms wel wekken, zijn zij de afgelopen twintig jaar niet milder geworden. "Ze willen nog steeds een emiraat waar de sharia geldt en vrouwen niet zelfstandig naar buiten mogen."
Beperkte steun
De schattingen over de omvang van de Talibanstrijdgroepen lopen uiteen van enkele tienduizenden tot 85.000 strijders. Duidelijk is dat ze qua grootte het onderspit delven tegen het Afghaanse leger, dat uit ruim 300.000 troepen bestaat. Maar hoewel het leger over geavanceerde wapens en een luchtmacht beschikt, is het weinig gestructureerd. Ook zijn veel van hen minder gemotiveerd en minder loyaal dan Talibanstrijders, zegt Hofstee.
Sahar Jahish denkt niet dat de Taliban veel steun onder de bevolking genieten. "Vooral in rurale gebieden worden mensen gedwongen te leven onder de Taliban, maar dat betekent niet dat ze het steunen."
Ook Afghanistankenner Willem Vogelsang, die lange tijd in Afghanistan woonde, merkt vrij weinig draagvlak voor de Taliban. "De meesten willen geen Taliban-regime. Maar velen raken gedemoraliseerd nu westerse militairen vertrekken en steden worden bedreigd", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Het is een beetje een zinkend schip."
Shariarechtspraak
De precieze doelen van de Taliban bij de huidige opmars is niet geheel duidelijk, vertelt Jahish. "Vorige maand werd er gezegd dat ze een aantal gevangenen vrij willen hebben en de namen van kopstukken van de VN-sanctielijst verwijderd willen zien."
In 2019, toen toenmalig president Trump bekendmaakte het Amerikaanse leger sneller terug te trekken uit Afghanistan, maakten we deze uitlegvideo over de Taliban:
De Taliban - wie zijn dat eigenlijk?
De Taliban zijn niet zozeer uit op wereldheerschappij, maar juist op zichzelf gericht, vertelt Vogelsang. "Ze zijn streng islamitisch, vergelijkbaar met Saudi-Arabië, maar zijn ook een beetje provinciaal." In veroverde gebieden zullen Taliban zich vooral richten op het bestendigen van de macht, door shariarechtspraak in te voeren en liberale verworvenheden terug te draaien.
Wat kunnen 'wij' doen?
Het schrikbeeld van het Westen is dat Afghanistan opnieuw een radicaalislamitische vrijhaven wordt, waar terreurgroepen als Al-Qaida en Islamitische Staat onderdak kunnen vinden. Hofstee: "De Taliban zullen de banden met Al-Qaida pas verbreken als ze daar een beloning voor krijgen, maar het is zeer onwaarschijnlijk dat de internationale gemeenschap die kan bieden."
China heeft onlangs een Taliban-delegatie ontvangen (een beloning, want erkenning), in de hoop dat zij radicaalislamitische bewegingen weghouden van de Chinese grens. "Dat is een heel klein gebied, dus daar valt misschien nog wel een deal over te maken. Maar dat valt niet in heel Afghanistan te bewerkstelligen."
Een nieuwe interventie lijkt geen van de deskundigen een goed idee. "Wat het Westen in ieder geval kan doen is hulp bieden aan Afghanen die voor westerse troepen hebben gewerkt, zoals de tolken", aldus Vogelsang. Jahish zegt: "Afghanen moeten er onderling uitkomen."
Posts
Geen opmerkingen:
Een reactie posten