Trainen voor 'code zwart': 'Voor het eerst bang voor dit scenario'

Terwijl de meeste Nederlanders blij zijn met hun eerste terrasbezoek en weer zonder afspraak kunnen winkelen, is de situatie in de ziekenhuizen nog allerminst ontspannen. En al is de capaciteit aan IC-bedden inmiddels al anderhalf keer meer, de druk is hoger dan in de eerste golf, omdat een deel van de reguliere zorg nu wel doorgaat en toen niet.

En dus is er achter de schermen druk gewerkt aan het draaiboek voor de situatie die iedereen wil vermijden: 'code zwart'. Dit sombere scenario - dat in de ziekenhuizen Fase 3 wordt genoemd - treedt pas in werking als zo'n tachtig procent van de IC-capaciteit in Nederland is benut en artsen moeten beslissen welke patiënt wel en welke patiënt geen IC-bed krijgt.

Als het zover is, kondigt minister Hugo de Jonge deze fase aan. Alle ziekenhuizen moeten dan dezelfde beslissingen nemen op grond van dezelfde criteria.

Vandaag krijgen artsen en verpleegkundigen van het Rotterdamse Erasmus MC via een webinar uitleg over de criteria en de keuzes. "Ik ben voor het eerst bang dat we te weinig bedden gaan hebben", zegt Antoine van Kempen, verantwoordelijk voor de logistiek in het ziekenhuis:

Een situatie die lijkt op een oorlogssituatie'

Internist Rozemarijn van Bruchem-Visser legt deze week de laatste hand aan het draaiboek voor het Erasmus MC. "We willen het personeel graag laten zien dat we voorbereid zijn. De toenemende druk en de fragiele situatie van het overbelaste personeel in de zorg, maakt dat het nog steeds niet ondenkbaar is dat we het draaiboek uit de kast moeten halen."

Volgens haar is Fase 3 (code zwart) een drastisch verschil met hoe het er nu aan toegaat in het ziekenhuis. "In het ergste geval komen er mensen te overlijden die anders waren blijven leven. Daar moet je je als ziekenhuis op voorbereiden."

De mensen die niet meer op een IC terecht kunnen, zullen zo goed mogelijk in het ziekenhuis moeten worden opgevangen. Evenals de familieleden van de patiënt. Ook zal er psychische ondersteuning zijn voor het personeel dat bij de afgewezen patiënten betrokken is.

Als zo'n tachtig procent van de capaciteit op de IC's is benut kan de minister landelijk de derde fase, ook wel 'code zwart', afkondigen. Dat scenario kent drie stadia:

• Allereerst worden patiënten van de IC geweerd die een korte levensverwachting hebben als gevolg van hun medische voorgeschiedenis. Of omdat ze een goede kans maken ook zonder IC te overleven. Denk bijvoorbeeld aan mensen die een hartstilstand hebben gehad.
• Als na de eerste selectie nog steeds geen IC-bed vrij is, komt er een verscherping van de medische criteria. Nog meer patiënten met een bepaalde medische voorgeschiedenis komen niet meer op de IC.
• In de laatste fase worden mensen op de IC toegelaten die er zo kort mogelijk gebruik van zullen maken. Een jonge covid-patiënt zal dan bijvoorbeeld plaats moeten maken voor een oudere patiënt met een andere ziekte, die maar kort op de IC zal liggen. Pas als dat niet helpt, wordt gekeken naar leeftijd. En in de allerlaatste fase, als alle andere criteria zijn getoetst, zal worden geloot.

Een triage-commissie, van artsen, een jurist en iemand die gaat over ethiek, beslist aan de hand van het landelijke draaiboek. Daar moeten alle ziekenhuizen zich aan houden.

Bruchem-Visser: "Ik hoop nog steeds dat de voorspellingen kloppen en de opnamecijfers uiteindelijk zullen dalen, maar we vinden dat we op deze situatie voorbereid moeten blijven. Het vraagt zoveel van personeel dat je niets aan het toeval kan overlaten."

Vorige week keken we mee in het Amphia Ziekenhuis in Breda, waar ze zich ook voorbereidden op 'code zwart':